اهمیت تغذیه با شیر مادر

شیردهی با شیر مادر معمولاً به طور مستقیم از سینه مادر انجام می گیرد. تصمیم به شیردهی با شیر مادر تصمیمی شخصی است. بسیاری از کارشناسان متخصص در این زمینه قویاً شیردهی با شیر مادر را حداقل برای 6 ماه اول توصیه می کنند. بعد از تغذیه نوزاد با دیگر مواد غذایی باز هم توصیه به ادامه شیر مادر تا یک سالگی می شود. اینکه چند بار در روز شیردهی انجام گیرد بستگی به نوزاد و ترجیح نوزاد ( اینکه وعده های غذایی کم و مکرر را دوست داشته باشد و یا تغذیه طولانی مدت تر را ترجیح دهد ) دارد. این مورد با رشد نوزاد تغییر می کند. نوزادان تازه متولد شده در اغلب موارد هر دو تا سه ساعت یک بار شیر می خواهند. ولی از دو ماهگی هر سه تا چهار ساعت یک بار معمولاً طبیعی است. بعد از شش ماهگی هم هر 4 یا 5 ساعت شیردهی برای اغلب نوزادان کافی است زیرا مواد غذایی دیگر هم به نوزاد داده می شود. اگرچه تمامی این اعداد تقریبی هستند و شما و کودک تان منحصر به فرد هستید و تصمیم به شیردهی با شیر مادر کاملاً به خودتان باز می گردد.

یکی از شایع ترین راه ها برای اینکه متوجه گرسنگی کودک شوید، گریه کردن است. دیگر نشانه ها به شرح زیر است:

• لیس زدن لب ها یا بیرون آوردن زبان
• تکان دادن سر و حرکت دادن فک، دهان یا سر برای پیدا کردن سینه مادر
• قرار دادن دستان در دهان
• باز کردن دهان
• مکیدن موارد مختلف
• سروصدا کردن و نق نق کردن

 

 شیر مادر یک منبع غذایی غنی برای نوزادان است. یک ترکیب عالی از ویتامین ها، پروتئین و چربی است. یعنی تمام موادی که نوزادتان به آن نیاز دارد. همچنین در مقایسه با شیر خشک، به راحتی هضم می شود.

شیر مادر شامل آنتی بادی هایی است که برای مقابله با ویروس ها و باکتری ها کمک می کند. شیر مادر احتمال بروز بیماری هایی مانند آسم یا آلرژی را پایین می آورد. همچنین کودکانی که در شش ماه اول شیر مادر خورده اند، به احتمال کمتری به عفونت گوش، بیماری های دستگاه تنفسی و اسهال مبتلا می شوند. از سوی دیگر مراجعه کمتری به مطب پزشک خواهند داشت.

در برخی مطالعات نشان داده شده است که شیر مادر با آی کیو بالاتر کودکان ارتباط مستقیمی دارد. از سوی دیگر ارتباط فیزیکی نزدیک مادر یا نوزاد، تماس پوست با پوست و ارتباط چشمی همگی به ارتباط گرفتن نوزاد با مادر و احساس امنیت کمک بسیاری می کند. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، به احتمال بیشتری مقدار وزن متناسب تری اضافه می کنند و دچار اضافه وزن نمی شوند. شیردهی با شیر مادر نقشی اساسی در پیشگیری از SIDS یا سندرم مرگ ناگهانی نوزاد ایفا می کند. مورد دیگر اینکه احتمال بروز دیابت، چاقی و برخی سرطان ها کاهش می یابد ولی نیاز به تحقیقات بیشتری است.

شیردهی سبب می شود مادر مقدار کالری بیشتری بسوزاند، بنابراین کمک می کند که وزن بیشتری بعد از بارداری و زایمان از دست بدهید. همچنین هورمون اوکسی توسین ترشح شده به جمع شدن رحم بعد از بارداری و کاهش سایز آن کمک می کند. از سوی دیگر خونریزی بعد از زایمان را کاهش می دهد. شیردهی با سینه ها به کاهش خطر سرطان تخمدان ها کمک می کند. همچنین خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش می دهد. از آنجائیکه نیازی به خریداری شیر خشک، استریل کردن مدام نوک سینه ها و گرم کردن بطری نیست، در زمان و هزینه صرفه جویی می شود. همچنین زمان خوبی است برای اینکه با نوزاد تازه متولد شده خود وقت بگذرانید.

در روزهای اولیه بعد از زایمان، سینه ها شیر ایده آلی را تولید می کنند. به این شیر آغوز گفته می شود. آغوز غلیظ، زرد رنگ و پر از مواد مغذی است که به مقدار کافی برای برطرف کردن نیاز های نوزاد تولید می شود. آغوز به نوزاد تازه متولد شده کمک می کند که سیستم گوارشی به درستی خود را برای هضم شیر مادر آماده سازد. آغوز اولین فاز از شیر مادر است که با گذشت زمان تغییر می کند و همزمان با رشد کودک و نیاز به مواد مغذی مختلف، تغییر می کند. فاز دوم شیر مادر بعد از دو تا پنج روز شروع می شود. سپس فاز سوم شیر مادر شروع می شود که شیر بالغ است.اغلب نوزادان مقدار وزن کمی را در سه تا پنج روز اول بعد از زایمان از دست می دهند. این مورد بدون ارتباط به شیر مادر است. ولی همان طور که نوزاد به شیر بیشتری نیاز دارد، سینه ها به تولید شیر بیشتری مشغول می شوند. کارشناسان توصیه می کنند که تا شش ماه تنها از شیر مادر استفاده شود. در صورتی که از شیر خشک هم کمک گرفته شود، احتمالاً شیر کمتری از سینه ها تولید می شود. حتی اگر شیردهی با شیر مادر کمتر از شش ماه صورت گیرد، بهتر است که شیر مادر برای مدت زمان کمی داده شود تا اینکه اصلاً داده نشود. می توانید غذاهای جامد را بعد از  6 ماهگی به نوزاد بدهید اما به شیردهی ادامه دهید، اگر تمایل به تولید شیر دارید.

بسیاری از مادرانی که از شیر خودشان به نوزاد می دهند نگران این موضوع هستند که آیا کودک شیر کافی دریافت می کند یا خیر؟ اگر نوزاد شما شیر کافی دریافت کند:

• نباید بیشتر از هفت درصد از وزن تولدشان را در چند روز اول بعد از زایمان از دست بدهند.
• در یک تا سه ساعت بین شیردهی ها احساس بیقرار نمی کند.
• از هفت تا ده روزگی حداقل شش پوشک در یک روز خیس می کند که با ادرار خیلی روشن و شفاف پوشیده شده است.

تمامی مادران باردار بعد از زایمان دغدغه اصلی شان شیر و اغذیه نوزاد است. در صورتی که بین شیر مادر و شیر خشک شک دارید و نمی دانید که کدام یک را انتخاب کنید، امیدواریم که با خواندن این مقاله تصمیم درستی بگیرید.

بهترین پوزیشن برای شیردهی موقعیتی است که در آن مادر و نوزاد راحت هستند. در ادامه به برخی از پوزیشن های شیردهی اشاره می کنیم:

• پوزیشن آغوش : سر کودک در قسمت خم دست قرارمی گیرد و تمام بدن کودک به سمت مادر است. شکم کودک را در مقابل بدن خود قرار دهید تا احساس راحتی کند. بازوی دیگر مادر به پهلوی کودک می رود تا از سر و گردن حمایت کند.
• پوزیشن فوتبال که در آن کمر کودک روی ساعد دست مادر قرار می گیرد و از سر و گردن حمایت می شود ( همانند نگه داری از توپ فوتبال امریکایی ). این پوزیشن برای نوزادان تازه به دنیا امده و کودکان کوچک مناسب تر است.
• پوزیشن به پهلو که برای شب ها مناسب است. به این ترتیب که مادر به پهلو می خوابد و نوک سینه در دهان کودک قرار می گیرد.
• پوزیشن خوابیده به پشت که در این موقعیت شیردهی به طور طبیعی اتفاق می افتد. مادر به پشت می خوابد ولی کاملاً خوابیده نیست. کودک در موقعیت مناسب قرار می گیرد و گونه کودک روی سینه استراحت می کند.

در برخی شرایط شیردهی می تواند به کودک آسیب بزند. در ادامه به برخی از شرایطی که نباید شیردهی صورت گیرد اشاره می کنیم:

• ابتلا به ویروس اچ آی وی یا ایدز- زیرا این ویروس می تواند از طریق شیر مادر به کودک انتقال یابد.
• دریافت شیمی درمانی برای درمان سرطان
• مصرف مواد مخدر غیر قانونی مانند ماری جوانا یا کوکائین
• نوزاد به بیماری خاصی به نام گالاکتوسمیا مبتلا باشد و نتواند قند موجود در شیر را تحمل کند که با نام گالاکتوز در شیر وجود دارد.
• مصرف برخی داروهای خاص مانند داروهای درمان سردرد میگرن و بیماری پارکینسون و آرتریت

با پزشک خود قبل از شروع شیردهی مشورت کنید و در صورتی که داروهای خاصی مصرف می کنید درمورد جاگزین دارو و راه های دیگر مشورت کنید.

ابتلا به آنفولانزا و سرماخوردگی مانع از شیردهی نمی شود. شیر مادر حاوی ویروس و باکتری نیست و به کودک انتقال نمی یابد. حتی به کودک آنتی بادی هایی می دهد که در مقابله با بیماری های مختلف دفاع کند.

همچنین پیشنهاد می شود از چهار ماهگی نوزادانی که فقط با شیر مادر تغذیه می شوند، از مکمل آهن استفاده کنند. این مورد می تواند تا زمانی که غذاهای حاوی آهن مانند سرلاک های حاوی آهن شروع نشدند، ادامه داشته باشد. همچنین توصیه می شود که سطح آهن بدن نوزادان در یک سالگی بررسی شود.

بیشتر بخوانید: درباره آنفولانزا در کودکان بیشتر بدانید

• درد نوک سینه ها : توقع مقداری درد در هفته های اول شیردهی داشته باشید. همچنین از اینکه کودک شما به طرز صحیحی شیر دریافت می کند اطمینان حاصل کنید. زمانی که شیردهی تمام می شود، از یک انگشت برای متوقف کردن شیردهی استفاده کنید، به این ترتیب از درد کاسته می شود. در صورتی که باز هم احساس درد می کنید، از تخلیه هر دو سینه اطمینان حاصل کنید. در غیر این صورت سینه ها متورم و دردناک می شوند. قرار دادن کمپرس یخ یا یک بسته نخود فرنگی یخ زده روی نوک سینه های دردناک می تواند موقتاً به کاهش درد کمک کند. اجازه دهید که نوک سینه ها بین هر بار شیر دهی با جریان هوا خشک شوند. کودک شما تمایل دارد که در ابتدای شیردهی بیشتر فعال باشد و با نیروی بیشتری شیر می خورد. بنابراین با سینه ای که کمتر دردناک است، شیردهی را شروع کنید.
• خشکی و ترک نوک سینه ها – از صابون ها و کرم های عطری یا لوسیون های حاوی الکل که می توانند باعث خشکی بیشتر سینه ها شوند و در نتیجه باعث ترک خوردگی شوند، پرهیز کنید.
• شما می توانید به آرامی لانولین خالص را روی نوک سینه ها بعد از هر تغذیه بمالید. ولی حتماً قبل از شیردهی دوباره، به آرامی لانولین را از روی سینه ها پاک کنید. پد های سینه در اغلب موارد به خشک ماندن نوک سینه ها کمک می کنند. همچنین باید تنها از پدهای کتان استفاده کنید.
• نگرانی درباره تولید شیر کافی: یک قانون کلی وجود دارد که نوزادی که شش تا هشت بار در روز ادرار کند و پوشک اش خیس شود، شیر کافی دریافت می کند. بهتر است که شیر مادر همراه با شیر خشک به کودک داده نشود و هیچ گاه به نوزاد آب نجوشیده ندهید. لازم است که آب حتماً جوشیده باشد و خنک شده باشد. برخی زنان بر این باور اشتباه هستند که به دلیل کوچک بودن سینه ها، شیر کافی تولید نمی کنند. ولی این باور اشتباه است و سینه های کوچک به همان اندازه می توانند شیر تولید کنند. مصرف مواد مغذی و استراحت کافی و نوشیدن آب کافی و هیدراته نگاه داشتن بدن می تواند به تولید شیر کافی کمک کند.

• دوشیدن و ذخیره شیر: شما می توانید شیر خود را با دست یا دستگاه پمپ مخصوص بدوشید. شاید چندین روز یا هفته طول بکشد تا کودک شما به شیر مادر از بطری عادت کند بنابراین قبل از بازگشت به محل کار خود حتماً تمرین کنید. شیر مادر می تواند به خوبی تا دو روز در بطری در بسته در یخچال نگه داری شود. همچنین می توانید شیر مادر را تا شش ماه به خوبی در فریزر نگاه دارید. شیر فریز شده را در ماکروویو گرم نکنید. این کار به تخریب برخی از خصوصیت های ضد ایمنی شیر منجر می شود. همچنین باعث می شود که قسمت چربی شیر به شدت داغ گردد. شیر فریز شده را در یخچال قرار دهید یا در ظرف حاوی آب گرم قرار دهید.

• نوک سینه های فرو رفته : به زمانی گفته می شود که نوک سینه ها (پوست تیره اطراف نوک سینه) به بیرون متمایل نبوده و به داخل متمایل شوند. یک متخصص در این زمینه می تواند نکات فنی خاصی را به زنان بگوید تا نوک سینه ها با وجود جهت دهی اشتباه بتوانند شیردهی داشته باشند.

• باد کردگی سینه ها : پر بودن سینه ها طبیعی است و مورد خطرناکی نیست. زمانی که سینه ها از شیر پر می شوند، نرم هستند ولی باد کردگی سینه ها به معنای انسداد خون در رگ های خونی است. این مورد باعث حبس شدن مایعات در سینه ها می شود و باعث سفت شدن، دردناک شدن و تورم آن ها می گردد. گرم و سرد کردن سینه ها ( برای مثال استفاده از پک های یخ و دوش های گرم ) برای رهایی از درد می تواند مفید باشد. همچنین می تواند به رها شدن شیر و به دستگاه پمپ شیر کمک کند.

• انسداد مجراهای شیردهی : زخم تکی روی سینه ها که می تواند قرمز و داغ باشد، می تواند نشان دهنده انسداد مجرا های شیردهی باشد. این مورد در اغلب موارد با کمپرس گرم و ماساژ ملایم روی سینه ها می تواند به بهبود انسداد کمک کند.

• عفونت سینه ها یا ماستیتیس : این مورد در اغلب موارد در نتیجه ورود باکتری به سینه ها ایجاد می شود. هنگامی که نوک سینه ها دچار ترک می شوند، باکتری به راحتی وارد سینه می شوند. در صورتی که در ناحیه سینه ها درد دارید و علائمی همانند آنفولانزا دارید، مانند تب و خستگی، حتماً به پزشک مراجعه کنید. آنتی بیوتیک ها معمولاً برای از بین بردن عفونت سینه ها به کار می روند ولی باز هم می توان به شیردهی ادامه داد تا زمانی که عفونت به طور کامل از بین برود. برای رهایی از حساسیت سینه ها، گرمای مرطوبی را به نواحی دردناک سینه ها بدهید و برای 4 بار در روز و 15 تا 20 دقیقه انجام دهید.

• استرس : در صورتی که بیش از حد مضطرب هستید، این استرس بر زندگی روزمره و شیردهی تاثیر می گذارد. شیردهی به طور طبیعی اتفاق می افتد و به مجراهای شیردهی وارد می شود. زمانی که بشنوید که کودک تان گریه می کنند یا به کودک خود فکر کنید هورمون های آزاد میشود، به راحتی دچار استرس می شوید و این مورد طبیعی است ولی باید سعی کنید که تا جای ممکن آرامش داشته باشید. ولی مقدار اندکی استرس باعث می شود که شیر به راحتی جریان داشته باشد.

• نوزاد نارس : نوزاد هایی که زودتر از موعد به دنیا می آیند و نارس هستند شاید به سرعت نتوانند شیر دریافت کنند. در برخی موارد مادران شیر را تولید می کنند و از طریق بطری یا لوله تغذیه به کودک شیر می دهند.

نشانه های خطر:

شیردهی یک پروسه طبیعی و سالم است. ولی در موارد زیر با پزشک خود تماس بگیرید:

• سینه ها به طور غیر طبیعی قرمز و متورم و سفت و دردناک می شوند.
• از نوک سینه ها ترشحات غیر طبیعی یا خون ترشح می شود.
• نگرانی از بابت عدم وزن گرفتن کودک و یا عدم دریافت شیر کافی

منبع : https://www.webmd.com/parenting/baby/nursing-basics#1

​