Rhinosporidium seeberi

 

دکتر محمد قهری – آزمایشگاه رسالت

 

رینوسپوریدیوزیس، عفونت بافت جلدی مخاطی می باشد که بوسیله رینوسپوریدیوم سیبری (قارچی که تاکنون در محیط کشت جدا نشده و طبقه بندی آن نیز مورد بحث و مناقشه است) ایجاد می شود. عفونت بصورت ضایعات گرانولومائی مزمن بوده و با ایجاد پولیپ‌های بزرگ تومورال، پاپیلوما یا ضایعات زگیلی شکل هیپرپلازیک ، با عروق زیاد، ترد، بدون پایه یا پایه دار مشخص می شود. ضایعات اغلب در بینی ایجاد می شود و ملتحمه چشم دومین محل ابتلاء می باشد.

رینوسپوریدیوزیس در ایران

فیروز آبادی و همکاران 74 مورد از بیماری را در طی 30 سال گزارش نموده اند. مطالعات آنها نشان داد که بیماری بین گروه سنی 20 تا 30 سال و در استانهای آذربایجان شرقی، غربی، اردبیل، کرمانشاهان و تهران شیوع دارد. بیشترین انسیدانس بیماری مربوط به شهر اردبیل بوده و تبریز و زنجان در مکانهای بعدی قرار دارند. بیماری بیشتر در بینی (55 مورد) و سپس در چشم (16 مورد) مشاهده شده است.

بیماری در هند و سریلانکا اندمیک است، ولی  از ایالات متحده آمریکا، آمریکای جنوبی و ایران نیز گزارش شده است. بیماری در مردان شایع تر است و انتقال آن احتمالا” بوسیله تماس مستقیم با اسپورها از طریق گرد و غبار، دستها (انگشتان) و البسه آلوده، و از طریق شناکردن در آبهای راکد اتفاق می‌افتد. رینوسپوریدیوزیس غالبا” ناحیه نازوفارنکس را گرفتار می کند (70%) و ضایعه پولیپی شکل بدون درد و تردی را به نمایش میگذارد که ممکن است به سمت خارج از بینی آویزان شود و یا اینکه به سمت خلف به طرف حلق متمایل گردد. ضایعات صورتی رنگ یا ارغوانی متمایل به قرمز است که نقطه های سفید کوچکی در آن دیده می شود. این نقاط اسپورانژیومها هستند که حاوی اسپورهای قارچ می باشند.

انسداد بینی و خونریزی از شایع ترین علائم بیماری هستند. در 15% موارد ملتحمه و کیسه های اشکی چشم مبتلا می شوند. گاهی اوقات نیز رینوسپوریدیوزیس لب‌ها، سقف دهان، زبان کوچک، فک فوقانی، اپیگلوت، لارنکس، تراشه، برونش، گوش، پوست سر، وولو، واژن، پنیس، رکتوم و پوست بدن را تحت تاثیر قرار میدهد.  

رینوسپوریدیوزیس معمولا به اپیتلیوم سطحی مخاط بینی محدود می باشد، اما به ندرت می تواند انتشار وسیع با گرفتاری احشاء اتفاق افتد. لزیونهای بینی اغلب با یک پاپول خارش دار شروع می شود که به سمت یک توده پولیپی شکل اریتماتوس رشد می کند و ممکن است موجب انسداد بینی و نازوفارنکس شود. کیستهای کوچک و کیستهای کاذب پدید آمده و ممکن است  ترکیبی از ترشحات چرکی- مخاطی  به همراه ارگانیسمها، نقاط سفید کوچکی  در سطوح لزیونها نشان دهد و به آنها نمای مشخصه شبیه توت فرنگی بدهد. لزیونهای پوستی در رینوسپوریدیوزیس خیلی شایع نیست و در صورت بروز، معمولا” به صورت پاپیلومای ترد و شکننده که کم کم پایه‌دار می شود تظاهر می یابد.

رینوسپوریدیوزیس پوستی ممکن است به شکل پاپولهای زگیلی شکل و ندول‌هائی با نقاط سفید رنگ، کبره و خونریزی در سطح دیده شود.

سه نوع لزیون پوستی دیده میشود:

• لزیونهای اقماری که پوست مجاور رینوسپوریدیوز بینی بصورت ثانویه مبتلا می شود.
• نوع جنرالیزه جلدی با و یا بدون درگیری بینی که از طریق انتشار خونی (هماتوژنوس) ارگانیسم اتفاق می افتد.
• نوع جلدی اولیه که با تلقیح مستقیم ارگانیسم به داخل پوست مرتبط است.

بازرسی دقیق سطح لزیونهای زگیلی و (نوعا”) حضور لزیونهای نازوفارنژیال معمولا” به تشخیص رینوسپوریدیوزیس جلدی کمک می کنند. تشخیص‌های افتراقی شامل انواع زگیل‌ها، توبرکلوز جلدی و گرانولوم پیوژنیک می باشند.

      ضایعات پایه دار روی نوک بینی

تشخیص آزمایشگاهی

تشخیص به راحتی با تهیه گسترش رنگ آمیزی شده با گیمسا میسر می شود. آسپیراسیون با سوزن نازک و بررسی سیتولوژیک مواد بدست آمده از لزیونها نیز ممکن است ابزار تشخیصی دیگری باشد. در بررسی هیستوپاتولوژیکی، تعداد بی شمار عناصر قارچی در بافت پیوندی زیر اپیتلیال آشکار می شود.

این عناصر شامل کیست‌های با دیواره ضخیم و مشخص کروی شکل می باشند (اسپورانژیا) و قطر آنها به 500 میکرون می رسد و محتوی اندوسپورهای فراوان به اندازه 6 تا 7 میکرون می باشند. اسپورانژیومهای نارسیده و کلاپس شده نیز مشاهده می شوند. گاهی اوقات میکروآبسه‌هائی نیز تشکیل میشود. این بیماری را باید از کوکسیدیوئیدومایکوزیس افتراق داد. اگرچه علائم کلینیکی متفاوت بیماری اخیر و اسپورانژیومهای کوچک تر آن ( با قطر کمتر از 60 میکرون) به آسانی موجب افتراق این دو از یکدیگر می شود.

 

 

درمان)جراحی، تزریق موضعی اتیل استیل بامیدین )

برداشت جراحی و الکترودسیکاسیون (تخریب ضایعات یا مسدود کردن عروق خونی – معمولا در پوست یا غشاء های مخاطی قابل دسترس- بوسیله جریان الکتریکی تک قطبی با تواتر بالا) درمانهای انتخابی هستند. داپسون ممکن است باعث متوقف شدن روند بالغ شدن اسپورانژیا شده و تغییرات دژنراتیو را در آنها افزایش دهد. ارگانیسم های نابارور سپس بوسیله پاسخ گرانولوماتوز برداشت می شوند.

منابع مورد استفاده:

1. Ramanan C, Ghorpade A. Giant cutaneous rhinosporidiosis. Int J Dermatol 1996 Jun;35:441-2. PubMed
2. Kamal MM, Luley AS, Mundhada SG, Bohhate SK. Rhinosporidiosis. Diagnosis by scrape cytology. Acta Cytol 1995 Sep-Oct;39(5):931-5. PubMed
3. Thappa DM, Venkatesan S, Sirka CS, Jaisankar TJ, Gopalkrishnan, Ratnakar C. Disseminated cutaneous rhinosporidiosis. J Dermatol 1998 Aug;25(8):527-32. PubMed
4. Vijaikumar M, Thappa DM, Karthikeyan K, Jayanthi S. Verrucous lesion of the palm. Postgrad Med J 2002 May;78(919):302,305-6. PubMed
5. Longley BJ. Fungal diseases. In: Elder D, Elenitsas R, Jaworsky C, Johnson B. Lever’s Histopathology of the skin. 8th edn. Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins1997: 517-552.