تست PCT یا post coital

تست post coital) PCT) یا تست پس از رابطه جنسی، یک آزمون تشخیصی است که در بررسی علت نازایی و مشکلات باروری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمون، مرد و زن را در فاصله زمانی کوتاه پس از رابطه جنسی مورد بررسی قرار می‌دهد.

هدف اصلی از تست PCT، بررسی رابطه بین اسپرم مرد و مخاط رحم زن است. در این آزمون، پس از رابطه جنسی با استفاده از ابزار خاصی، نمونه‌برداری از مخاط رحم زن انجام می‌شود. سپس نمونه مخاط تحت میکروسکوپ در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد تا از نظر تعداد و حرکت اسپرم‌ها و همچنین وضعیت ساختاری مخاط و رحم ارزیابی شود.

تست PCT می‌تواند به تشخیص مشکلاتی مانند عدم رشد و حرکت مناسب اسپرم‌ها، وجود موانع فیزیکی در مخاط رحم یا وضعیت غیرطبیعی مخاط رحم کمک کند. این آزمون ممکن است به پزشک کمک کند تا تشخیص دقیق‌تری در مورد علت نازایی و مشکلات باروری افراد بدهد و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.

با این حال، لازم به ذکر است که تست PCT تنها یکی از ابزارهای تشخیصی برای بررسی باروری است و نتایج آن نباید به تنهایی برای تشخیص وضعیت باروری استفاده شود. پزشک معالج شما می‌تواند بر اساس نتایج تست PCT و سایر تست‌ها تشخیص و درمان مناسب را تعیین کند.

PCT چیست و به چه علت انجام می شود؟

نقش سرویکس (دهانه رحم) در باروری، ایجاد محیط مغذی و PH مناسب ( بیش از 7) برای اسپرم ها و محافظت آنها در برابر عوامل مخرب و تسهیل انتقال آنها به داخل رحم است. موکوس سرویکس، درست قبل از تخمک گذاری تحت تاثیر استروژن شدیدا افزایش یافته ( حتی خود شخص متوجه آن می شود)، سیال و شفاف شده و خاصیت کشسانی زیادی به خود می گیرد.

علل سرویکال مسئول کمتر از 5 درصد موارد نازایی بوده و از طریق تست بعد از نزدیکی (Post coital test (PCT مورد بررسی قرار می گیرد.

تست PCT در چه زمانی باید انجام گیرد و چه اقداماتی باید قبل از آن صورت گیرد؟

PCT یک تا دو روز مانده به تخمک گذاری حدودا بین 12 تا 16ام قاعدگی صورت می گیرد. و اقداماتی که باید قبل از آن رعایت و انجام شوند عبارتند از:

✅ زوجین باید از 2 روز قبل از نزدیکی خودداری نمایند.

✅ زوجین باید در روز مقرر اقدام به تماس جنسی کرده و پس از 6 تا 10 ساعت از نزدیکی، نمونه هایی از موکوس سرویکس تهیه شود. آزمايش پس از مقاربت يا PCT كاملاً شبيه بررسي ترشحات دهانة رحم در تست پاپ اسمیر است.

✅ بعد از تماس جنسی از شستن واژن باید خودداری شود.

✅ در صورتیکه جواب PCT در ساعات 6 تا 10 غیر طبیعی باشد، باید تست فوق را طی ساعات 10 تا 13 پس از نزدیکی تکرار نمود و آنگاه نتیجه گیری کرد.

نحوه انجام تست PCT

تست PCT (Post Coital Test) به صورت زیر انجام می‌شود:

تست PCT باید در زمان منتخبی از دوره تخمک‌گذاری زن انجام شود. پزشک معالج شما معمولاً به شما می‌گوید کدام روزها مناسب است. این آزمون معمولاً در روزهایی که نزدیک به تخمک‌گذاری هستید، انجام می‌شود.

شما و همسرتان باید در روز قبل و روز تست رابطه جنسی داشته باشید. بهتر است در روز تست بدون استفاده از کاندوم یا موانع جلوگیری از بارداری رابطه جنسی داشته باشید.

پس از رابطه جنسی، پزشک شما با استفاده از لوله نمونه‌برداری، نمونه‌ای از مخاط رحم را برداشته و این نمونه به صورت مستقیم به آزمایشگاه ارسال می‌شود.

نمونه مخاط رحم تحت میکروسکوپ قرار می‌گیرد. پزشک مختصات میزان و حرکت اسپرم‌ها را بررسی می‌کند و همچنین به ساختار و ضخامت مخاط رحم توجه می‌کند.

نتایج تست PCT به پزشک معالج شما ارائه می‌شود. او نتایج را با سایر تست‌ها و اطلاعات دیگری که در اختیار دارد، مقایسه می‌کند و تشخیص و درمان مناسب را تعیین می‌کند.

توصیه می‌شود قبل از انجام تست PCT با پزشک خود مشورت کنید تا در مورد زمان مناسب و نحوه آمادگی برای آزمون راهنمایی شما کند. همچنین، در صورتی که نیاز به تست PCT دارید، پزشک توضیحات دقیقتری در مورد روند آزمون به شما خواهد داد.

تفسیر نتایج تست PCT

این آزمایش بر اساس اندازه‌ گیری پارامترهایی در موکوس مثل حجم، خاصیت سرخسی شدن، قابلیت کش‌آمدن، ویسکوزیته و سلول‌های عفونی درجه‌بندی می‌شود و زنانی که در این درجه‌بندی، نمره  بالای 10 به دست می‌آورند از لحاظ کیفیت و کمیت موکوس سرویکس در گروه نرمال قرار می‌گیرند. سپس تعداد و تحرک اسپرم و همینطور میزان اسیدیته (pH) در هر دو منبع واژینال و سرویکس (دهانه رحم) در زیر میکروسکوپ مشاهده می شود. در حالت نرمال pH واژن اسیدی و دهانه رحم خنثی یا قلیایی باشد و حداقل 10 اسپرم متحرک با درجه تحرک پیشرونده سریع و کند در میدان میکروسکوپی (با بزرگنمایی 400) باید مشاهده شود.

نتیجه طبیعی تست PCT نشان دهنده چیست؟

نتیجه نرمال PCT نقش تعیین کننده در انتخاب روش درمانی دارد و نشان دهنده آن است که:

1- شوهر به اندازه کافی اسپرم طبیعی تولید می کند.

2-به دنبال نزدیکی، اسپرم به طور صحیح در داخل واژن قرار گرفته است.

3-غدد دهانه رحم طبیعی هستند.

4-استروژن به میزان کافی قبل از تخمک گذاری تولید شده و در نتیجه تخمک گذاری طبیعی است.

5-آنتی بادی ضد اسپرم در موکوس وجود ندارد. منفی شدن PCT یعنی عدم وجود اسپرم یا بی حرکت بودن تمام اسپرمها درموکوس می باشد. 

تصویر: حالت سرخسی شدن یا FERNING موکوس طبیعی سرویکس را نشان میدهد

نتیجه غیرطبیعی تست PCT نشان دهنده چیست؟

مواردی که سبب غیر طبیعی شدن تست می شوند عبارتند از:

1- تست در زمان مناسب انجام نشده است. برای مثال PCT   خیلی زود یا خیلی دیر در سیکل انجام شده است. زمان اشتباه از شایعترین علل نتیجه غیر طبیعی بوده و لازم است که دوباره تکرار شود.

2- تخمک گذاری در طی سیکل قاعدگی رخ نداده است. شاید دلیل آن فشار و استرس و تعیین غلط زمان انجام نزدیکی باشد.

3- تعداد اسپرم خیلی کم بوده یا حرکت آن کم است.

4- دهانه رحم غیرطبیعی می تواند سبب منفی شدن تست گردد. برای مثال عفونت مزمن در دهانه رحم مانع تولید موکوس کافی می شود و در بعضی از زنان که دارای زخم در دهانه رحم هستند، موکوس به اندازه کافی تولید نمی شود.

5- وجود آنتی بادی علیه اسپرم در ترشحات دهانه رحم

6- درمان با داروهایی همچون کلومیفن، ،Tamoxifen، پروژسترون، دانازول که همگی برای درمان ناباروری استفاده می شوند می توانند مانع تولید موکوس خوب شوند.

7-کاهش قابلیت کش آمدن موکوس می تواند ناشی از كاهش سطح استروژن سرم (نامناسب بودن وضعيت تخمك) باشد.

سوالات متداول تست PCT

آیا نتایج تست PCT می‌توانند به تشخیص مشکلات باروری کمک کنند؟

بله، نتایج تست PCT می‌توانند به تشخیص مشکلات باروری کمک کنند. این آزمون به بررسی تعامل بین اسپرم و مخاط رحم در زمان بلافاصله پس از رابطه جنسی می‌پردازد. اگر نتایج آزمون نشان دهنده مشکلاتی مانند ناهنجاری در مخاط رحم یا کیفیت نامناسب اسپرم باشند، می‌تواند نشان دهنده وجود مشکلات باروری در زوج باشد. با این حال، برای تشخیص نهایی و درمان مشکلات باروری، ممکن است نیاز به انجام آزمون‌های تکمیلی داشته باشید و بهتر است با پزشک خود در مورد جزئیات و تفسیر نتایج به صورت شخصی مشورت کنید.