ارزيابي آزمايش Brucella – IgG به روش Elisa در مقايسه با آزمايش 2Me

دكتر اميرهوشنگ نژاده – آزمايشگاه دكتر نژاده – پيشواي ورامين

بروسلا يك كوكوباسيل گرم منفي بدون اسپور هوازي اجباري بدون حركت است با ويژگي‌های كاتالاز و اكسيداز مثبت و گونه‌هاي شناخته شده آن عبارتند از: B.melitensis (بز) ، B.abortus (گاو) ،B.canis (سگ) ، B.ovis (گوسفند) ، B.neotomae  (موش) ، B.suis (خوک). بروسلا باكتري اختياري درون سلولی است كه در ماكروفاژها زنده مانده و در برابر فاگوسيتوز مقاومت مي‌نمايد. شايع‌ترين و خطرناكترين نوع آن در ايران B.melitensis می باشد.

بيماريزايي

تب مالت بيماري مشترك انسان و دام می باشد. در سالهاي اخير وزارت بهداشت و سازمان دامپزشكي با واكسيناسيون دام‌ها سعي در كنترل بيماري نموده‌اند، با اين وصف عدم دسترسي همه به لبنيات سالم موجب افزايش آلودگي گرديده است. سابقه بروسلوز به سال 1887 برمي‌گردد كه دكتر بروس آن را از طحال سربازان انگليسي كه در جزيره مالت فوت كرده بودند جدا كرد و به همين جهت به آن تب مالت مي‌گويند. اين بيماري از انسان به انسان قابل انتقال نبوده و از طريق دام و محصولات لبني و گوشتي آلوده به انسان انتقال مي‌يابد. اين ميكروب اعضاي خون‌ساز بدن مانند مغر استخوان، غده لنفاوي و طحال و كبد را درگير مي‌نمايد. دوره نهفتگي بيماري از 5 تا 60 روز و حتي چندين ماه متغير مي‌باشد. در پنير تازه توليد شده از شير بز ميكروب بروسلوز بين 6 تا 10 روز و بندرت 40 تا 60 روز زنده مي‌ماند. در پنير گوسفندي عامل بيماري بين 25 تا 60 روز و در پنير گاوي تا 90 روز زنده مي‌ماند.

علائم حاد بيماري شامل: لرز، تبهاي متناوب، تعريق، خستگي، درد به هنگام لمس ستون فقرات، سردرد، بزرگ شدن غده لنفاوي و در نوع مزمن بيماري، خستگي، درد عضلاني، كمردرد، يبوست، كاهش وزن، افسردگي، ناتواني جنسي و ندرتاً بروز آبسه در تخمدان، كليه و مغز مي‌باشد. بروسلا همچنين مي‌تواند موجب هپاتيت شده و ارتباط اين بيماري و شيوع Multiple sclerosis  ديده شده است.

تشخيص

تشخيص بيماري علاوه بر علائم كلينيكي و تاريخچه مصرف لبنيات و يا تماس با دام آلوده از طريق آزمايشات خون شامل Wright ,2Me, coombs و كشت خون بوده كه بصورت سنتي سال‌ها در ايران انجام گرديده است. انجام آزمايش Elisa با حساسيت و اختصاصی بودن بيشتر و جديداً PCR–real time كه حساس‌تر و اختصاصي‌تر مي‌باشد، روشهاي تشخيص اين باكتري است.

بروسلا جزء ميكروبهای خطرناك گروه  B تلقي شده و می تواند موجب بيماري و مرگ افرادي شود كه در معرض باكتري قرار گيرند. از طرف ديگر كمبود امكانات تشخيصي براي چنين باكتری مشكل‌ پسند در كشور و نتايج عمدتاً منفي كشت خون در آزمايشگاهها، تشخيص آن را مشكل مي‌سازد. در كشورهاي پيشرفته از محيطهاي كشت با كيفيت بالا با استفاده از دستگاههای مدرن براي تشخيص اين باكتري استفاده مي‌گردد. در هر حال كشت خون بايد در محيط بي‌ فازيك انجام شده و روزانه دو بار محيط كشت وارونه گرديده و در محيطي كه 5 تا 10% CO2 دارد حداقل براي 21 روز نگهداري شود. با توجه به خطرناك بودن باكتري براي پرسنل آزمايشگاه نمونه‌هاي مشكوك بايد در زير هودهاي ميكروب‌شناسي با كيفيت بالا كار شود. نبود امكانات كافي براي تشخيص در اغلب آزمايشگاهها و خطرناك بودن باكتري و كيفيت پائين محيطهاي كشت خون امكان وابستگي به تشخيص بيماري را از اين طريق كاهش مي‌دهد. آزمايشات سرولوژيك نيز با توجه به استفاده از آنتي‌ژن‌هاي متفاوت ساخته شده داخلي كه خود نگارنده در مقطعي مقايسه آنتي‌ژن دو توليد كننده عمده داخلي را تجربه كرده و مغايرت جواب آنها را در مقايسه با هم ديده و به آزمايشگاه رفرانس گزارش كرده، ‌نياز به استفاده از يك روش دقيق و مورد قبول را ضروري مي‌نمايد. شروع تشخيص بيماري بروسلوز با روش Elisa به حدود بيست سال پيش برمي‌گردد كه حساسيت و اختصاصي بودن روش Elisa در مقابل روشهاي سرولوژيك موجب جايگزيني اين روش بجاي روشهاي سنتي گذشته گرديد.

اندازه‌ گيري آنتي‌بادي IgG بروسلوز به روش Elisa كه در واقع همان آنتي‌بادي است كه در آزمايش(2Me)نيز اندازه‌گيري مي‌شود با حساسيت(<95%) و اختصاصي بودن (<95%) بيشتر‌ آزمايش با كيفيت بهتر براي تشخيص بروسلوز است، اما متأسفانه پزشكان ما هنوز روشهاي قديمي سرولوژيك را به روشهاي جديد ترجيح مي‌دهند. يكي از دلايل اين امر نتايج مغاير با علائم بيماران بخصوص در مناطق اندميك (مثبت كاذب) مي‌باشد. به اين دليل بر آن شديم با استفاده از كيت IBL آلمان و مشاوره با يكي از متخصصين آمار (در جهت پيدا نمودن تعداد نمونه لازم) و يكي از همكاران پزشك در منطقه ورامين 21 نفر از افراد بظاهر سالم را انتخاب و ضمن توضيح در مورد بررسي اين موضوع و كسب اجازه از بيمار نسبت به نمونه‌گيري خون و انجـــــــــــام آزمايش  Wrightو 2Meبه همراه Brucella-IgG به روش (Elisa) اقدام نموديم، نتايج به شرح جدول شماره يك حاصل گرديد. بر اساس بروشور كيت الايزا نتيجه منفي تا (8 Iu/ml) و بيش از 12 Iu/ml مثبت مي‌باشد. جواب 18 نمونه با روش Elisa منفي با ميانگين X:1.7 و د و جواب 1 مــــــــــــــــــــــورد 217 بود كه Wright:1/80 و 2Me:1/80 را داشت. دو مورد هم جواب Elisa 24 و 28 با نتايج سرولوژيك منفي پيدا شد. تمامي 18 مورد منفي اليزا در روش سرولوژيك با Wright، 2Me نيز منفي بودند.

نتيجه: با توجه به اينكه بررسي در يك منطقه دامداري و آلوده به تب مالت انجام گرفته است، نتايج فوق نمايانگر اين است كه تا چه ميزان از اين تست بخصوص با مقايسه حساسيت (<95%) و اختصاصي بودن (<95%) با ديگر روشها مي‌توان استفاده كرد.

با كنار گذاشتن 1 نفر از بيماران كه در نتايج (Elisa) و تستهاي سرولوژيك مثبت بود در 20 مورد باقيمانده 18 مورد (90%) نتايج منفي بوده كه براي يك منطقه اندميك بروسلوز نتيجه بسيار با ارزش و قابل‌اعتمادي بنظر مي‌رسد. هدف اين بررسي اين بود كه مي‌توان به نتايج منفي تست (Elisa) در منطقه اندميك اعتماد كرد يا خير كه با نتايج بدست آمده پاسخ ” آری “ است.

قابل ذكر است كمپاني سازنده نيز در روي 88 فرد سالم در كشور آلمان آزمايش را انجام داده كه صد در صد افراد نتيجه منفي داشته‌ اند. همچنين در بررسي آماري در مورد ارزشيابي كيتهاي معتبر انتخاب اين تعداد نمونه (20 تا 22) توصيه شده است.

در 2 مورد نيز كه جوابهاي پائين مثبت (Elisa) داشتيم، اما نتايج معمول منفي بوده نمي‌توان قضاوت درستي داشت زيرا منطقه مورد آزمايش اندميك بروسلوز بوده و ممكن است اين افراد آنتي‌بادي مورد نظر را بدليل تماس با دام يا بيماري مزمن دارا باشند، ولي در آزمايشات سرولوژيك معمول نتيجه مناسب بدست نمي‌آيد. در هر حال بررسي بيشتر و علمي‌تر براي كسب نتايج دقيق الزامي است.

منابع :

1)  Instructions  of Brucella IgG Elisa, IBL  Internationl  GMBH

2) Bailey & Scott’s , Diagnostic Microbiology , 12 ed 2007 , Elsevier

3) Hoeprich,p – Infectious Diseases , 4 ed  1989 , Lippincott  Company

4) دکتر اکبر ملک پور، مدیریت کنترل کیفیت متعادل برای آزمایشگاههای تشخیص پزشکی، چاپ اول 1386