یائسگی زودرس
یائسگی زودرس را زود مداوا کنید
«فقط 34 سال دارد، اما در 12 ماه گذشته قاعدگی‌اش نامنظم بوده است. به پزشک مراجعه می‌کند، پس از بررسی‌های پزشکی مشخص می‌شود که در آستانه یائسگی زودرس قرار دارد، آن هم در حالی که تاکنون باردار نشده است…
خیلی ناراحت است و دلیل بروز این مشكل را نمی‌داند. مادر او اواخر 40 سالگی یائسه شده است. از پزشک در این مورد سوال می‌کند و پاسخ می‌شنود که دچار یائسگی زودرس شده است.» بیشتر زنان در سنین 47 تا 51 سالگی و با توجه به شرایط محیطی و فردی یائسه می‌شوند، اما اگر یائسگی در زمانی زودتر از موعد طبیعی رخ دهد، مثلا” در سنین زیر 40 سال، یا در مواردی قبل از 30 سالگی، دیگر یائسگی طبیعی محسوب نمی‌شود.
در حقیقت این فرد دچار «یائسگی‌زودرس» شده است. شاید شما هم بخواهید بدانید که چرا یائسگی گاهی قبل از زمانی كه باید رخ می‌دهد و دلیل آن چه می‌تواند باشد. پاسخ این سوال را از زبان دکتر آزیتا صفارزاده، متخصص زنان و زایمان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌شنویم.
خانم دکتر! چرا گاهی یائسگی قبل از موعد طبیعی اتفاق می‌افتد؟
یائسگی فرآیند بیولوژیكی طبیعی و گذر از مرحله‌‌ای به مرحله دیگر است. این فرآیند با تغییرات هورمونی، فیزیكی و روانی اتفاق می‌افتد و كاملا” طبیعی محسوب می‌شود. تاکنون دلایل متعددی برای یائسگی زودرس شناخته شده است. اگر تخمدانها قادر به ساختن هورمون نباشند و به تحریكات هیپوفیز كه تنظیم كننده تخمدانهاست پاسخ ندهند، یائسگی زودرس اتفاق می‌افتد. یكی دیگر از عواملی كه باعث یائسگی زودرس می‌شود، مصرف برخی داروها یا اعمال جراحی است؛ هیستروكتومی كامل (برداشتن رحم و تخمدانها) در سنین پایین باعث یائسگی زودرس می‌شود، ولی اگر فقط رحم برداشته شود و تخمدانها خارج نشوند، معمولا” باعث یائسگی نمی‌شود.
از جمله موارد دیگر می‌توان به شیمی درمانی و اشعه درمانی برای درمان سرطانها اشاره کرد. زنان مبتلا به سرطان که تحت اینگونه درمانها قرار می‌گیرند، ممکن است در معرض یائسگی زودرس قرار گیرند، اما معمولا” این روند به تدریج رخ می‌دهد و ممكن است قبل از اینكه خانمی به دوران یائسگی برسد، ماهها یا سالها علائم دوران یائسگی داشته باشد.
اختلالات كروموزومی به‌علت اختلال مادرزادی در برخی كروموزومهای خاص نیز یكی دیگر از عوامل به شمار می‌رود. در برخی بیماریها یا اختلالات خود ایمنی که در آنها نارسایی تخمدان ایجاد می‌شود، به دلیل اینکه بدن ضد تخمدانها و رحم پادتن می‌سازد، در نهایت تخمدانها از كار می‌افتند. این افراد ممكن است سابقه خانوادگی یائسگی زودرس داشته باشند. عفونت‌های ویروسی مثل ویروس عامل بیماری اوریون نیز می‌تواند باعث یائسگی زودرس شود.
آیا آماری وجود دارد که بیانگر میزان شیوع یائسگی زودرس در میان زنان باشد؟
متأسفانه آمار دقیقی نداریم، اما اگر خانمی در معرض این اتفاق بود و عوامل خطر را داشت، راهكاری برای پیشگیری از آن وجود دارد.
اگر در خانواده‌ای یکی از اقوام نزدیک به این مشکل مبتلا شد، برای خانم‌های دیگر این خانواده چه توصیه‌ای دارید؟
تشخیص به موقع یائسگی زودرس اهمیت زیادی دارد، زیرا با بروز این اختلال تخمك‌های باقی‌مانده تخریب می‌شوند و این به معنی ناتوانی در فرزند دار شدن است. با تشخیص به موقع، امكان بارداری نیز افزایش می‌یابد. احتمال فعال شدن دوباره تخمك‌ها در برخی بیماران و در صورتی كه دلیل بروز مشكل اختلالات ژنتیكی نباشد، وجود دارد. احتمال بروز یائسگی در سن نوجوانی نیز وجود دارد، پس با توجه به اینكه اختلال در قاعدگی در هر سنی ممكن است آغازی برای یائسگی زودرس به حساب بیاید، به همه زنان و دختران توصیه می‌شود در صورت مشاهده چنین اختلالاتی بلافاصله با پزشك خود مشورت كنند تا كاهش استرس‌های محیطی و حتی گاهی بررسی‌های کروموزومی انجام شود.
خانم‌ها با وقوع چه علایمی باید به یائسگی زودرس شک کنند؟
اگر خانمی در سنین قبل از 45 سالگی با قطع ناگهانی یا طولانی شدن فواصل قاعدگی و علائمی مثل گرگرفتگی، بدخوابی‌های شبانه و تعریق روبرو شود، باید به پزشک مراجعه کند. با پایین آمدن میزان هورمون استروژن، بافت پوششی واژن و پیشابراه خشك تر، نازك و شكننده می‌شود و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد. با كم‌شدن نرمی و لزجی، سوزش و خارش همراه با افزایش خطر عفونت مجاری ادراری واژن به وجود می‌آید. فرد ممكن است مكررا” احساس ادرار یا نیاز فوری به تخلیه داشته باشد یا دچار بی‌اختیاری ادرار شود. به دنبال كاهش هورمون استروژن، رگ‌های خونی به سرعت گشاد می‌شوند و فرد احساس گرما و سرخ شدن ناگهانی كه اصطلاحا” به آن گرگرفتگی می‌گویند. این حالت ممكن است هر چند ساعت یكبار یا فقط گاهی در روز یا شب اتفاق بیفتد.
اختلالات خواب و عرق شبانه از پیامدهای گرگرفتگی است. این بیماران معمولا” در حالی از خواب می‌پرند كه بدنشان خیس عرق شده و به دنبال آن دچار لرز می‌شوند و حتی ممكن است در دوباره به خواب رفتن یا یك خواب عمیق دچار مشكل شوند. كمبود خواب و تغییرات هورمونی بر خلق و خو و همچنین سلامت آنها تاثیر سوء می‌گذارد و معمولا” دچار خستگی، بی‌قراری، كاهش حافظه و عدم تمركز می‌شوند. گاهی میل جنسی كاهش می‌یابد كه علت آن می‌تواند تغییرات هورمونی و خلقی و تحریك‌پذیری فرد باشد.
منبع : salamat.ir
