ژنتیک و سرطان

 

 

سرطان به بیماری هایی گفته می شود که در اثر تکثیر کنترل نشده سلول های بدن به وجود می آید. این بیماری تحت تأثیر عوامل محیطی و ژنتیکی به وجود می آید. عوامل محیطی شامل قرار گرفتن در معرض عوامل شیمیایی کارسینوژن یا پرتوهای خطرناک نظیر اشعه ماورا بنفش است که می تواند منجر به بروز سرطان شود.

سلول های سرطانی به شدت از نظر ژنتیکی ناپایدارند، به این معنا که دارای ناهنجاری های ژنتیکی بسیار می باشند. عوامل ژنتیکی ایجاد کننده انواع سرطان ها شامل جهش های نقطه ای و ناهنجاری های کروموزومی است. جهش های نقطه ای در دوگروه از ژن ها شامل پروتوانکوژن ها و ژن های مهار کننده تومورها ایجاد می شود. در اثر جهش در این ژن ها تکثیر سلولی به صورت غیر قابل کنترل ادامه می یابد و یا مرگ سلولی که مهار کننده تومورزایی است متوقف می شود.کاریوتیپ یک فرد مبتلا به سرطان بدخیم که به مرحله متاستاز رسیده باشد مملو از ناهنجاری های کروموزومی شامل اضافه یا کم شدن تعداد کروموزوم ها و یا ناهنجاری های ساختاری نظیر ترنس لوکاسیون هاست.

سرطان پستان به صورت تک گیر یا خانوادگی بروز می کند. این سرطان رایج ترین سرطان در انسان است. در جوامع غربی از هر 12 زن یک زن به این سرطان مبتلاست. این سرطان رایج ترین سرطان در زنان بین سن 40 تا 55 سالگی است. تقریبا” یک زن از هر 3 زن مبتلا دچار وضعیت متاستازی می شود. 15 تا 30 درصد زنانی که به سرطان پستان مبتلا می شوند دارای تاریخچه خانوادگی این بیماری هستند.

خطر ابتلا به سرطان پستان و ارثی بودن آن، زمانیکه یک یا  بیشتر از یک عامل از عوامل زیر وجود داشته باشد بیشتر است:

1- علل و سبب های خوشه ای در وابستگان نزدیک زن
2- سن زودتر (کمتر از 50 سال) ابتلا به سرطان
3- رخداد دو سویه بیماری
4- رخداد اضافی سرطان تخمدان

براساس منابع علمی تقریبا” از هر 70 زن یک زن به سرطان تخمدان مبتلا می شود و بروز این سرطان با بالا رفتن سن افزایش می یابد. تقریبا” 5 درصد از زنان مبتلا دارای سابقه خانوادگی می باشند. در خانواده های دارای زنان متعدد و مبتلا، سن بروز 10 الی 15 سال زودتر از سرطان تخمدان غیر وراثتی در جمعیت طبیعی است.
سرطان پروستات رایج ترین سرطان در مردان است و پس از سرطان پستان، رایج ترین سرطان در انسان به شمار می رود. خطر دوره زندگی در مردان مبتلا 10 درصد و احتمال مرگ و میر 3 درصد است. مطالعات خانوادگی نشان داده است که خویشاوندان درجه نخست یک مرد مبتلا به این سرطان در مقایسه افراد جمعیت 2 تا 5 برابر بیشتر در معرض ابتلا به این سرطان هستند.

جهت شناسایی استعداد ابتلا به یک سرطان خانوادگی به منظور اطلاع به سایر افراد خانواده و انجام اقدامات پیشگیرانه، موارد زیر باید مورد توجه قرار گیرد:

1- خویشاوندان متعدد نزدیک به هم (درجه یک یا دو) با یک سرطان رایج
2- خویشاوندان متعدد نزدیک به هم با سرطان های مرتبط به هم نظیر پستان و تخمدان یا روده و آندومتریال
3- دو عضو خانواده با سرطانی نادر و یکسان
4- سن بروز غیر معمول اولیه سرطان
5- تومورهای دوسویه در اندام های جفت
6- تومورهای همزمان یا تومورهای پیاپی
7- تومورهایی در دو اندام متفاوت در یک فرد