ژيارديازيس

ژیاردیازیس

ژیاردیازیس، بوسیله تك یاخته انگلی به نام ژیاردیا لامبلیا ایجاد می شود. عامل این بیماری، اولین بار در سال 1674 توسط ون هوك گزارش شد. او اولین تك یاخته را در نمونه مدفوع اسهالی خود بوسیله یك میكروسكوپ تك لنزی كه خودش ساخته بود، تشخیص داد. این تك یاخته بعدها بوسیله پژوهشگر دیگری به نام ژیاردیا و سپس در سال 1859 بوسیله لامبل تشریح گردید. در سال 1915 اشتایلز پس از تشخیص و بررسی های لازم آن را ژیاردیا لامبلیا نامگذاری كرد.

اهمیت بیماری
این انگل در تمامی نقاط دنیا گزارش شده است و میزان آلودگی انسانها در مناطق مختلف جهان از 1 تا 25 درصد متفاوت می باشد و شیوع آن ارتباط مستقیم با عدم رعایت بهداشت و كمبود تسهیلات بهداشتی دارد. موارد آلودگی به ژیاردیا در مدارس ابتدایی، مهد كودك ها و پرورشگاهها بیشتر مشاهده می شود. انسان تنها مخزن شناخته شده این انگل است. ضمناً در صورت آلوده شدن آب شرب به عفونت ژیاردیایی باید توجه داشت كه كلر با غلظت معمول در آب 0/2-0/8 PPM) ) كیست ژیاردیا را نابود نمی كند. به طور معمول با توجه به پایین بودن سطح بهداشت در روستاها انتظار می رود كه درصد آلودگی در روستاها بیشتر از شهرها باشد.

 

بیماریزایی
این تك یاخته از روبرو گلابی شكل است، اما اگر از پهلو به آن بنگریم ، در قسمت شكمی فرو رفته یا مسطح است و در قسمت پشتی، برآمدگی دارد .در سیر تكاملی ژیاردیا دو شكل تروفوزوئیت و كیست ( فعال و مقاوم ( وجود دارد. حدود 70% از افراد آلوده به این تك یاخته ، به ویژه آنان كه در مناطق بومی زندگی می كنند علایم این بیماری را ظاهر نمی سازند، اما عده ای بخصوص كودكان ممكن است علایم مختلف بیماری را آشكار نمایند. ژیاردیا یكی از عوامل بیماریزای روده باریك انسان است كه در اكثر كشورها بصورت بومی وجود دارد.

علائم بیماری

  در این بیماری 1 تا 3 هفته پس از مصرف آب آلوده (‌ آب کلردار بر دوره کیستیک بیماری اثر ندارد)‌ اسهال انفجاری،‌ دل پیچه،‌ نفخ، تهوع،‌ استفراغ و تب خفیف ایجاد می شوند . به طور کلی اغلب موارد بدون علامت است. در موارد علامت دار اسهال ضعیف تا شدید، کاهش وزن،‌ سوء جذب چربی، تهوع و نفخ شکم دیده می شود. 

 زمان بروز علائم
زمان بروز علائم، بستگی به پاسخ به عفونت در افراد مختلف دارد :
۱ – گاهی هیچ علامتی ظاهر نمی شود .
۲ – گاه بیماری حاد با شروع ناگهانی اسهال انفجاری است .
۳ – گاهی نیز اسهال مزمن و سوء جذب که غالباً ماهها بطول می انجامد .

مدت زمان بیماری
در صورت درمان موفقیت آمیز، گاه ظرف یک هفته بهبود پیدا می کند و در صورتی که به صورت اسهال مزمن و سوء جذب ( شامل موارد ناشی از آنتی بیوتیک ) همراه با نفخ و اتساع و دردشکمی شود، غالباً ماهها طول می کشد تا برطرف شود.

راههای انتقال
انتقال ژیاردیا از طریق تماس مدفوعی – دهان می باشد. هنگامی كه كیست های این تك یاخته همراه مدفوع و از راه دهان، به طور مستقیم، یعنی فرد به فرد یا غیر مستقیم بوسیله آب آشامیدنی و مواد غذایی، وارد دستگاه گوارش انسان می گردد، انتقال انجام می شود. انتقال مستقیم، بیشتر در مهد كودك ها، پرورشگاهها، مدرسه ها و تمام اماكنی كه افراد به گونه فشرده با هم زندگی می كنند، مشاهده می شود. مواد غذایی امكان دارد از راههای گوناگون ، از جمله حاملان سالم و حشره ها،‌ مانند مگس و سوسك خانگی آلوده شوند. مگس و سوسك خانگی در انتقال ژیاردیا نقش ناقلان مكانیكی را اجرا می كنند.
سن از جمله عواملی است كه در ابتلا به ژیاردیا موثر می باشد. آلودگی در كودكان زیر یك سال پایین است، اما در گروه سنی 11 – 5 ساله كه به طور معمول كودكان به مدرسه می روند به بیشترین حد خود می رسد. در مناطق بومی كودكان بیشترآلوده می شوند و علایم مربوطه را بروز می دهند. در نتیجه برخوردها و آلودگی های مكرر در دراز مدت مقاومت تدریجی ایجاد می شود و به همین علت با افزایش سن ، بروز علایم بیماری كاهش می یابد. بزرگسالان كه بیشتر بدون علامت هستند، نقش حاملان سالم را بازی می كنند، به خصوص كسانی كه دست اندر كار تأمین مواد غذایی مردم هستند در انتشار عامل بیماری نقش مؤثری دارند .

دوره كمون

دربیماری ژیاردیا این دوره یك تا دو هفته می باشد.

آیا ژیاردیوز مسری است؟
افرادی كه مبتلا به این انگل هستند، آن را در مدفوع خود دفع می‌كنند كه در صورت عدم دفع بهداشتی مدفوع می‌تواند باعث آلودگی آبها، استخرها و منابع طبیعی آب مثل چشمه‌ها و…. شود. علاوه بر آب، تمام غذاهای خامی كه به نحوی با آب آلوده تماس داشته باشند و از جمله میوه‌ها و سبزی‌ها می‌توانند باعث آلودگی سایر افراد شوند و یا متصدیان مراكز تهیه و توزیع مواد غذایی اگر به این بیماری مبتلا باشند ممكن است در روز دهها نفر را آلوده كنند و لذا یكی از دلایل تأكید مأمورین بهداشت بر انجام تست های تندرستی و لزوم داشتن كارت گواهی تندرستی احتمال انتقال بیماریهای انگلی و عفونی و از جمله ژیاردیا می باشد.
افراد معرض خطر
افرادی که در مواجهه با بیمار مبتلا به آن هستند، مصرف کنندگان آب آلوده و غیرتصفیه شده مهد کودک ها، مراکز نگهداری از عقب ماندگان ذهنی و مسافران به نواحی قفقاز و روسیه و کوههای راکی در معرض خطر هستند .

چه کنم اگر شک به ابتلای آن را داشته باشم ؟
با مراجعه به پزشک،‌ آزمایش نمونه های متعدد مدفوع برای مشاهده این انگل لازم است. در 30 درصد بیماران 1 تا 2 هفته تست های مدفوع مثبت است.

راههای تشخیص بیماری

اکثر موارد به وسیله نمونه برداری با لام یا تغلیظ فرمالین – اتر،‌ کیست یا تروفوزوئیت ژیاردیا را تشخیص می دهند. قدم بعد در صورت عدم تشخیص،‌ آزمایش محتویات دوازدهه بوسیله نمونه برداری مستقیم است و بندرت نیاز به نوع لوله گذاری در دوازدهه می باشد. از آزمون ELISA می توان برای تعیین آنتی ژنهای ژیاردیا در مدفوع استفاده کرد .
برای پیشگیری از ابتلا به این انگل باید نكات زیر را رعایت كرد:
  –حتماً از آب آشامیدنی مطمئن و سالم استفاده كنید و در پاركها، به علائم هشدار آب توجه كرده و در خارج از شهر از آب چشمه‌ها و رودخانه‌ها برای نوشیدن و یا شستشوی ظروف یا میوه استفاده نكنید.
–  میوه و سبزی خام را با دقت شسته و ضدعفونی كنید.
–  قبل از انجام آشپزی دستتان را تمیز بشویید.
–  بعد از رفتن به دستشویی حتماً دستتان را با آب و صابون بشویید و مراقب باشید بچه‌ها هم حتماً‌ این كار را انجام دهند.
–  چنانچه علائمی كه در بالا گفته شد در خود یا یكی از اعضای خانواده مشاهده شد، نسبت به مراجعه به پزشك و انجام تست آزمایشگاهی اقدام تا در صورت ابتلا به این بیماری انگلی به درمان آن بپردازید.

راههای درمان:
داروهای زیادی از جمله فورازولیدون ، ‌مترونیدازول و کیناکرین در درمان ژیاردیازیس مؤثرند. درمان تمام بیماران از جمله حاملین بدون علامت بخصوص بچه ها و دست اندرکاران موادغذایی باید انجام شود .
مصرف کیناکرین و مترونیدازول در حاملگی ممنوع است. با رعایت بهداشت فردی و پرهیز از آب آلوده از ابتلای به آن پیشگیری کنید.