نمونه‌های مشکوک به سل ریوی

کاری از گروه علمی آزمایشگاه ظریفی (فرخنده ضیاء ظریفی–   دکتر نگین رضایی- دکترغلامحسن شایسته اعلم- عزیزالله رضایی)

 

نمونه‌های مشکوک به سل ریوی که در آنها میکروب سل یافت شده است

از دیرباز دو آزمایش اسمیر و کشت مایکوباکتریوم توبرکلوزیس به عنوان دو تست آزمایشگاهی کم‌هزینه مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی، در تشخیص آزمایشگاهی سل حائز اهمیت بسیار بوده است و حتی معرفی دیگر تست‌های آزمایشگاهی اکثراً به‌دلیل هزینه‌های بالا نتوانسته‌اند از اهمیت این دو تست کلاسیک بکاهند. در گزارش پیش رو به شرح جزئیات موارد اسیدفست مثبت مکشوف توسط این دو تست در آزمایشگاه ظریفی پرداخته‌ایم. شایان ذکرست که آزمایشگاه ظریفی با تكیه بر تجربیات 40 ساله و با تخصیص زمان و دقت قابل‌توجه و تهیه دو اسمیر (هموژن و غیرهموژن) از هر نمونه، توانسته است حساسیت آزمون اسمیر را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهد. بدون شک با توجه به شیوع بالای بیماری سل در میان اقشار کم درآمد جامعه، وجود چنین میزان حساسیت قابل‌ توجهی در مورد تست ارزان قیمت اسمیر در شناسایی بهنگام این بیماری از اهمیت به سزایی برخوردار خواهد بود.

شرح گزارش:

در سال 1387 برروی 3291 نمونه حاصل از 2404 بیمار مشکوک به سل ریوی، آزمایش‌های روتین تشخیص سل (اسمیر و کشت) به عمل آمد. تعداد بیماران شناسائی شده مبتلا به سل ریوی، 274 بیمار (11/4%) بوده است.

•           بیماران مؤنث 49% و بیماران مذكر 51% موارد مثبت را تشکیل داده‌اند.
•           تعداد 211 بیمار (77%) از بیماران مبتلا به سل ریوی، ظرف مدت 2 روز با انجام آزمایش مستقیم (اسمیر) بر روی نمونه‌های آنها شناسائی و گزارش گردیدند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول فوق انواع نمونه‎‎های ریوی مشکوک به سل و درصد مثبت آن‎ها را نشان می‎دهد.

• 533 بیمار، درخواست انجام آزمایش‌های تشخیص سل (اسمیر و کشت) بر روی یک نمونه خلط داشته‌اند که پس از انجام آزمایش‌ها، 30 بیمار (5/6%) اسید فست مثبت تشخیص داده شدند، همچنین 354 بیمار نیز درخواست انجام آزمایش‌های تشخیص سل بر روی سه نمونه خلط داشته‌اند که 37 بیمار (10/5%) اسید‌فست (اسمیر و کشت) مثبت تشخیص داده شدند.

     نکته قابل‌ توجه اینکه‌، نتایج فوق نشان می‌دهند که احتمال تشخیص آزمایشگاهی سل بوسیله انجام آزمایش‌های اسمیر و کشت بر روی سه نمونه خلط برای یک بیمار، در مقایسه با آزمایش یک نوبته خلط، 1/9 برابر افزایش نشان می‌دهد.

       مسن‌ ترین بیمار مبتلا به سل ریوی 102 سال و کوچکترین بیمار، 16 سال داشته است.

جدول زیر درصد مثبت موارد اسمیر و نیز اسمیر و کشت مثبت انواع نمونه‎ها را نشان می‌دهند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مطابق ارقام نتایج بدست آمده، ملاحظه می‌فرمائید که میزان حساسیت تست اسمیر در تشخیص بیماری سل ریوی بطور میانگین در آزمایش انجام شده در نمونه‌های مختلف ریوی، 77% بوده است. این رقم بر اساس کتب مرجع حاکی از میزان حساسیت بالای این روش در شناسایی باسیل اسیدفست بوده که در آزمایشگاه ظریفی بدست آمده است و امیدواریم با شناسایی بهنگام این بیماری مهلک، در امر خطیر تشخیص و درمان آن گامی مؤثر برداشته باشیم.