آزمایش کلیه و تفسیر آن

آزمایش کلیه یک روش تشخیصی مهم است که برای ارزیابی عملکرد و سلامت کلیه‌ها استفاده می‌شود. این آزمایش شامل بررسی عناصر موجود در خون و ادرار است که به نمایندگی از عملکرد کلیه‌ها و وضعیت آنها هستند. آزمایش کلیه می‌تواند اطلاعاتی درباره سطح کراتینین، اوره، الکترولیت‌ها، پروتئین‌ها و دیگر فراورده‌های خونی و ادراری فراهم کند. نتایج این آزمایش به تشخیص بیماری‌های کلیه، مانند نارسایی کلیه، التهاب‌ها و سنگ‌های کلیه کمک می کند. در صورتی که نتایج غیر طبیعی باشند، ممکن است نیاز به آزمایش‌های تکمیلی برای بررسی دقیق‌تر وضعیت کلیه‌ها وجود داشته باشد. پزشک شما بر اساس نتایج آزمایش و سایر علائم و علت مشکل، راهنمایی و درمان مناسب را تعیین خواهد کرد.

انجام آزمایشات کلیه به چه منظور توصیه می شود؟

آزمایشات کلیه به منظور ارزیابی عملکرد و سلامت کلیه‌ها توصیه می‌شوند. این آزمایشات به شما و پزشک شما اطلاعاتی می‌دهند که می‌تواند در تشخیص، پیگیری و درمان بیماری‌های کلیه مفید باشد. اهداف اصلی آزمایشات کلیه عبارتند از:

ارزیابی عملکرد کلیه

آزمایشات کلیه شامل اندازه‌گیری سطح کراتینین و اوره در خون و مقایسه آنها با محدوده‌های طبیعی است. این آزمایشات نشان می‌دهند که کلیه‌ها به خوبی می‌توانند ضایعات و مواد ضایع شده را از خون تصفیه کنند.

تشخیص بیماری‌های کلیه

آزمایشات کلیه می‌توانند نشان دهنده وجود بیماری‌های کلیه مانند نارسایی کلیه، التهاب کلیه، سنگ کلیه و دیگر مشکلات باشند. نتایج غیر طبیعی در آزمایش کلیه می‌تواند نشان دهنده وجود مشکلات و اختلالات در عملکرد کلیه باشد.

ارزیابی عوارض داروها

برخی داروها ممکن است بر عملکرد کلیه تأثیر بگذارند. آزمایشات کلیه می‌توانند برای ارزیابی عوارض داروهای مصرفی و نظارت بر ایمنی استفاده از آنها مورد استفاده قرار گیرند.

چه آزمایشاتی برای بررسی عملکرد کلیه تجویز می شوند؟

وظیفه کلیه ها، برداشتن مواد زائد و مایعات از خون است. آزمایش خون و ادرار به خوبی میزان عملکرد کلیه ها را نشان می دهند. آزمایش ادرار، از جمله تست هایی است که وجود هر گونه مقادیر غیر طبیعی پروتئین را نشان می دهد. وجود پروتئین در ادرار نشانه ای است از آسیب کلیوی است.

در این بخش از مقاله به بررسی تست هایی می پردازیم که در بررسی عملکرد و سلامتی کلیه ها از سوی پزشک تجویز می شوند.

آزمایش خون

مهمترین آزمایشات خون برای ارزیابی عملکرد کلیه عبارتند از:

کراتینین سرمی

کراتینین، محصول زائدی است که از آب و یا سوخت و ساز عضلات و ماهیچه های بدن تولید می شود. سطح کراتینین خون به مواردی مانند سن و جثه بدن بستگی دارد. در صورتی که سطح این ماده در خون خانم ها بالاتر از 1.2 و در آقایان بالاتر از 1.4 باشد، نشانه ای خواهد بود از مشکلات کلیوی. با پیشرفت بیماری، سطح کراتینین خون بالاتر خواهد رفت.

فیلتراسیون گلومرولی (GFR)

این تست میزان برداشته شدن مواد زائد و مایعات اضافی از خون توسط کلیه ها را نشان می دهد. عدد به دست آمده از این تست، به سن بیمار بستگی دارد. GFR زیر 60 می تواند نشانه ای از کارایی بد کلیه ها باشد. در صورتی که این عدد زیر 15 باشد، احتمال انجام درمان هایی مانند دیالیز و یا پیوند کلیه در آینده بیشتر خواهد بود.

تست نیتروژن اوره (BUN)

نیتروژن اوره، حاصل تجزیه پروتئین های مواد غذایی است که می خوریم. با مختل شدن عملکرد کلیه، سطح این ماده نیز کمتر خواهد شد.

آزمایش ادرار

گاهی نیاز به جمع آوری ادرار 24 ساعته است. این تست، میزان تولید ادرار توسط کلیه ها، میزان عملکرد کلیه ها و هم چنین میزان دفع پروتئین از کلیه به ادرار را در طول یک روز نشان می دهد.

جهت انجام این تست از نواری به دیپ استیک استفاده می شود. به این صورت که نوار در داخل ادرار زده می شود و تغییر رنگ نوار وجود هر گونه ناهنجاری مانند بالا بودن سطح پروتئین، خون، باکتری و یا قند را نشان می دهد.

آنالیز ادرار به تشخیص اختلالات ادراری و مجاری ادرار، از جمله دیابت، عفونت مثانه و یا سنگ کلیه کمک می کند.
این تست می تواند بخشی از آنالیز ادرار باشد و یا به صورت جداگانه در تست دیپ استیک بررسی شود. بالا بودن میزان پروتئین در ادرار اصطلاحا پروتئینوری نام دارد.
میکروآلبومینوریا، تست دیپ استیک حساسی است که به تشخیص آلبومین در ادرار کمک می کند. افرادی که بیشتر در معرض ابتلا به بیماری های کلیوی قرار دارند، بایستی حتما این تست را انجام دهند.
کلیرانس کراتینین، کراتینین، محصول زائدی است که از آب و سوخت و ساز عضلات و ماهیچه های بدن تولید می شود. این تست به مقایسه کراتینین در ادرار 24 ساعته و کراتینین موجود در خون می پردازد و نشان می دهد که چه میزان ماده زائد از کلیه ها دفع می شود.

تست های تصویربرداری

تست های تصویربرداری شامل موارد زیر هستند:

اولتراسوند

در این تست، با استفاده از امواج صوتی تصاویر دقیقی از کلیه ها به دست می آید. از این تست در بررسی هر گونه ناهنجاری در اندازه و موقعیت کلیه ها و یا انسدادهایی مانند سنگ و تومور استفاده می شود.

سی تی اسکن

در این تست تصاویری از کلیه با اشعه ایکس به دست می آید. از این تست نیز در تشخیص انسدادها و ناهنجاری ها استفاده می شود.

بیوپسی کلیه

بیوپسی، به دلایل زیر انجام می شود:
– شناسایی بیماری های خاص و روند درمان
– ارزیابی میزان آسیب وارده به کلیه ها
– تعیین علت عدم موفقیت پیوند کلیه
بیوپسی کلیه با استفاده از سوزن باریک و ایجاد برش بسیار کوچک بر روی بافت کلیه به منظور بررسی زیر میکروسکوپ، انجام می شود.

تفسیر نتایج آزمایشات کلیه به چه صورت است؟

تفسیر نتایج آزمایش کلیه باید توسط پزشک متخصص انجام شود، زیرا نیاز به مشاوره حرفه‌ای و تجربه کلینیکی در ارزیابی نتایج آزمایشات دارد. با این حال، در مورد کلیات نتایج آزمایش کلیه در زیر توضیح مختصری آورده و برخی پارامترهای معمول در آزمایش کلیه را بررسی کرده ایم:

سطح کراتینین سرمی

سطح کراتینین در خون نشانگر عملکرد کلیه است. معمولاً محدوده طبیعی سطح کراتینین بر اساس جنس، سن و سایر عوامل متغیر است. سطح بالا کراتینین ممکن است نشانگر نارسایی کلیه باشد.

سطح اوره سرمی

سطح اوره نیز نشانگر عملکرد کلیه است. افزایش سطح اوره ممکن است نشانگر نقص عملکرد کلیه یا مشکلات دیگری مانند نارسایی قلبی باشد.

سدیم سرمی

اختلالات در سطح سدیم ممکن است نشانگر مشکلات کلیه یا اختلالات الکترولیتی دیگر باشد.

پتاسیم سرمی

پتاسیم نقش مهمی در عملکرد عضلات و نظام قلبی-عروقی دارد. سطح بالا یا پایین پتاسیم می‌تواند نشانگر اختلالات کلیه باشد.

همچنین، در آزمایشات کلیه ممکن است سایر پارامترهای خونی مانند آلبومین، آنزیم‌های کبدی و آزمایش‌های التهابی نیز ارزیابی شوند.

مهمترین نکته این است که تفسیر نتایج آزمایش کلیه باید به همراه سایر علائم بالینی و تاریخچه پزشکی شما در نظر گرفته شود. تنها پزشک شما می‌تواند نتایج آزمایش را به درستی تفسیر کرده و تشخیص دقیق و درمان مناسب را تعیین کند.

سوالات متداول آزمایش کلیه

در نهایت…

آزمایش کلیه نتایج مهمی درباره عملکرد این عضو حیاتی بدن ارائه می‌دهد. پارامترهایی مانند سطح کراتینین و اوره سرمی، سدیم و پتاسیم سرمی مورد سنجش قرار می‌گیرند. افزایش سطح این موارد امکان دارد نشانه ای از نارسایی کلیه، نقص عملکرد قلبی-عروقی یا اختلالات دیگر باشد. تفسیر دقیق نتایج نیازمند مشاوره پزشک است و با سایر علائم بالینی و تاریخچه پزشکی همراه می‌شود.