غربالگری سه ماهه اول بارداری
یکی از مهم‌ترین آزمایش‌های پیشگیرانه در بارداری غربالگری سه ماهه اول است که به شناسایی زودهنگام ناهنجاری‌های ژنتیکی و کروموزومی در جنین کمک می‌کند. در واقع این آزمایش ترکیبی از سونوگرافی و آزمایش خون است که به والدین اطلاعات دقیقی درباره وضعیت سلامت جنین در مراحل اولیه بارداری می‌دهد، و می‌تواند آرامش خاطر بیشتری در مسیر بارداری برای آن‌ها فراهم کند.
غربالگری سه ماهه اول با چه اهدافی انجام می شود؟ آزمایش هایی که در غربالگری سه ماهه اول انجام می شود کدامند؟ برای اطلاع از پاسخ این پرسش ها متن ذیل را مطالعه کنید.
غربالگری سه ماهه اول بارداری شامل چه آزمایشاتی می شود؟
غربالگری سه ماهه اول در هفته 5 تا 12 بارداری انجام می شود. که شامل آزمایشات زیر است:
1-سونوگرافی
در سه ماهه اول جهت تعیین تاریخ دقیق بارداری، تعدادجنین ها، شناسایی ساختمان جفت و تشخیص سقط جنین صورت می گیرد.
2-آزمایش خون
آزمایش خون جهت شمارش گلبول های قرمز، گلبول های سفید و هموگلوبین خون انجام می شود. با این آزمایش احتمال کم خونی فرد بررسی می گردد. و همچنین میزان پلاکت های خون سنجیده می شود. پلاکت یکی از اجزای خون است و مسئولیت لخته شدن خون را بر عهده دارد. در برخی از مادران باردار با پیشرفت حاملگی، کاهش پلاکت خون ایجاد می شود که اگر بررسی نشود در زمان زایمان با خطر خونریزی شدید همراه می شود.
3-آزمایش قند خون ناشتا
این آزمایش در غربالگری سه ماهه اول بارداری به منظور بررسی سطح گلوکز خون مادر انجام میشود، که در واقع به تشخیص دیابت بارداری یا وجود خطر ابتلا به آن کمک خواهد کرد. از آنجایی که دیابت بارداری بر روی رشد و سلامت جنین تأثیر می گذارد، بنابراین شناسایی زودهنگام آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
4- بررسی میزان اسید اوریک، اوره و کراتینین خون
بررسی میزان اسید اوریک، اوره و کراتینین خون در غربالگری سه ماهه اول بارداری به منظور ارزیابی سلامت کلیه‌ها و متابولیسم مادر انجام میشود. این آزمایش‌ها به شناسایی و تشخیص عملکرد نامناسب کلیه ها کمک خواهد کرد.
5-تست های انعقادی
این تست ها به منظور بررسی مدت زمان لخته شدن خون انجام می شود.چرا که تشخیص زودهنگام مشکلات انعقادی می‌تواند از بروز عوارض جدی در طول بارداری و زایمان جلوگیری کرده و سلامت مادر و جنین را تضمین کند.
6- تست ایدز، , ویروس هپاتیت و سیفلیس
این سه عامل عفونی از راه های مختلفی از جمله تماس جنسی منتقل می شود و در صورت ابتلا مادر به جنین نیز منتقل می شود و روی جنین اثرات سوئی می گذارد.
سیفلیس در مراحل نخست به راحتی قابل درمان است. در مورد هپاتیت نیز در صورت مثبت بودن جهت جلوگیری از انتقال به جنین باید به محض تولد از ایمونوگلوبین مخصوص نوزاد استفاده شود.
جهت بیماری ایدز هنوز درمانی وجود ندارد و از راه جفت به جنین منتقل می شود.
مادر در صورت ابتلا به هر یکی از عفونت ها ی سه گانه باید بلافاصله پزشک خود را مطلع کند.
7- آزمایش ادرار و کشت ادرار
آزمایش ادرار و کشت ادرار در زمان بارداری از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا بیشتر خانم ها حداقل یک بار دچارعفونت ادراری می شوند و در صورتی که درمان کافی و موثر صورت نگیرد و عفونت ادامه یابد منجر به زایمان زودرس می گردد.
8- تست تحمل گلوکز
- در صورتی که مادر، وزن بالایی داشته باشد
- سن او بالای 35 سال باشد.
- سابقه بیش از یک بار سقط داشته باشد.
- سابقه تولد نوزاد با وزن بالای 4 کیلو گرم
- مرده زایی
- سابقه دیابت در خانواده
اگر این علائم در مادر باردار وجود داشته باشد علاوه بر آزمایش قند ناشتا، قند خون یک ساعت پس از مصرف گلوکز اندازه گیری می شود.
9- سنجش گروه و RH خون
خون افراد شامل چهار گروه A B AB O است. و از نظر RH به دو گروه مثبت و منفی تقسیم می شوند. اگر خانمی با RH خون منفی با آقایی با RH خون مثبت ازدواج کند. در دوران بارداری احتمال بروز حساسیت در مادر و پیدایش عوارض در جنین مانند زردی خطرناک، کم خونی وآسیب مغزی وجود دارد.
جهت پیشگیری از این عوارض تزریق آمپول روگام در هفته های اول بارداری در صورت وجود خونریزی در مادر و نیز در هفته 28 تا 30 بارداری صورت می گیرد .
10-تست کومپس غیر مستقیم
این تست نشان می دهد که آیا مادری که گروه خونی منفی دارد نسبت به گروه خون همسرش حساسیت پیدا کرده است یا نه.در صورت منفی بودن آمپول روگام تزریق می شود.
11- تست تیروئید
برای تشخیص کم کاری تیروئید در مادر که در صورت عدم درمان ممکن است منجر به کند ذهنی در نوزاد گردد.
12- تست خون جهت غربالگری سندرم داون
این تست از هفته 11 تا 13 هفته و شش روز بارداری و همزمان سونوگرافی دقیق جنین جهت اندازه گیری ضخامت پشت گردن انجام میشود. و به این ترتیب 75 تا 90 درصد کودکان مبتلا به سندرم داون تشخیص داده می شوند.
13- تست ناقلی برای مادر
در صورتی که پدر، ناقل یک بیماری ارثی مغلوب شناخته شده است. تست ناقلی برای مادر انجام می شود. فرد ناقل کسی است که یک ژن سالم و یک ژن معیوب دارد. بنابر این خودش سالم است ولی می تواند بیماری خطرناکی را به فرزندش انتقال دهد.
نکته مهم و قابل توجه این است که آزمایشات پیشنهادی در زمان بارداری حتما در زمان مخصوص به خود باید انجام شود و تاخیر یا تعجیل در انجام آن دقت در نتیجه گیری را کاهش می دهد.
زمان مناسب برای انجام غربالگری سه ماهه اول چه زمانی است؟
زمان مناسب برای انجام غربالگری سه ماهه اول بارداری بین هفته‌های 11 تا 13 بارداری است. در این دوره، آزمایش‌های غربالگری شامل سونوگرافی و آزمایش خون که به شناسایی زودهنگام ناهنجاری‌های کروموزومی مانند سندرم داون و اختلالات دیگر کمک می‌کند انجام خواهد شد. انجام این غربالگری در این بازه زمانی به دلیل تکامل کافی جنین و امکان اندازه‌گیری دقیق‌تر پارامترها، اهمیت زیادی دارد و به والدین فرصت تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی مناسب می‌دهد.
چه آمادگی هایی برای انجام غربالگری سه ماهه اول لازم است؟
برای انجام غربالگری سه ماهه اول بارداری، آمادگی‌های زیر توصیه میشود:
- دانستن تاریخ دقیق بارداری برای تعیین زمان مناسب انجام آزمایش
- برخی آزمایش‌های خون ممکن است نیاز به ناشتایی داشته باشند، لذا توصیه میشود از پزشک خود در این مورد سوال کنید.
- برای انجام سونوگرافی، ممکن است از شما خواسته شود که مثانه خود را پر نگه دارید، بنابراین نوشیدن آب قبل از آزمایش توصیه می شود.
- در روز آزمایش سعی کنید به اندازه کافی استراحت کنید.
- نتایج یا آزمایش‌های قبلی خود را همراه داشته باشید تا پزشک بتواند ارزیابی کامل‌تری انجام دهد.
در نهایت…
غربالگری سه ماهه اول بارداری با شناسایی زودهنگام ناهنجاری‌های ژنتیکی و کروموزومی و همچنین ارزیابی سلامت جنین و عملکرد کلیه‌ها و سیستم انعقادی مادر، نقش مهمی در پیشگیری از عوارض جدی ایفا می‌کنند و فرصتی برای اقدامات پیشگیرانه و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تر فراهم می‌آورند.
