ژنتیک و طول عمر

فرآیند پیری در انسان تحت تأثیر مکانیسم هایی است که در هسته ی سلول ها رخ می دهد. مهمترین این فرآیندها در اثر کوتاه شدن بخش های خاصی در انتهای کروموزوم های انسانی به نام تلومر صورت می گیرد. تلومرها از تخریب انتهای کروموزوم های انسانی جلوگیری می کنند. این توالی ها توسط آنزیمی به نام تلومراز دائما” ترمیم می یابند. فعالیت آنزیم تلومراز در سلول های تولید کننده گامت های جنسی زیاد است، اما در سلول های پیکری، غیرفعال است. در هر تقسیم سلولی طول تلومر کوتاه تر می شود.

این کوتاه شدن طی تقسیمات پی در پی سلولی تا آنجا ادامه پیدا می کند که طول تلومر به نقطه بحرانی می رسد. هنگامیکه تلومر به این نقطه رسید، تقسیم سلولی متوقف شده و مرگ سلولی صورت می گیرد. مطالعات نشان می دهند که تلومرها در سلول های افراد جوان بلندتر از افراد پیر است که نشان دهنده این است که هر چه سن افراد بیشتر شود، طول تلومرهای آنها نیز کوچکتر می شود. از طرفی هرچه سلول های اولیه انسان تلومر بلندتری داشته باشد، در سنین بالاتری از عمر خود دچار پیری می شود. به همین دلیل، تلومرها را می توان به عنوان نشانگری برای پیری در نظر گرفت.

برخی مطالعات نشان داده اند که طول تلومر بر بروز بیماری های مرتبط با سن (یعنی بیماری هایی که در سن بالا بروز می کنند) و مرگ و میر تأثیر دارد، به گونه ای که افرادی که طول تلومر کوتاه تری دارند بیش از افراد با طول تلومر بلندتر، مستعد بروز بیماری های مرتبط با سن و همچنین مرگ و میر هستند. بنابراین این افراد زودتر می میرند(1و2).
در مقابل، مطالعه دیگری نشان داد طول تلومر نشانگرهای قوی برای حیات در افراد مسن نیست، اما می تواند نشانگری ارزشمند برای پیری همراه با سلامتی بیشتر (پیری سالم) باشد (3).

جهش در ژن تولیدکننده تلومراز منجر به نامیرا شدن سلول می گردد. این جهش در سلولهای سرطانی رخ می دهد. برخی پروژه های تحقیقاتی که امروزه در سراسر دنیا در حال انجام است، سعی در افزایش طول عمر انسان با استفاده از فعال نگهداشتن تلومراز و حفظ طول تلومر دارد.

 منابع

1. Martin-Ruiz CM, Gussekloo J, van Heemst D, von Zglinicki T, Westendorp RG. Telomere length in white blood cells is not associ¬ated with morbidity or mortality in the oldest old: apopulation-based study. Aging Cell. 2005;4:287–290.
2.Bischoff C, Petersen HC, Graakjaer J, et al. No association between telomere length and survival among the elderly and oldest old. Epidemiology. 2006;17:190–194.
3.Omer T. Njajou, Wen-Chi Hsueh, Elizabeth H. Blackburn, Anne B. Newman, Shih-Hsuan Wu, Rongling Li, Eleanor M. Simonsick, Tamara M. Harris, Steve R. Cummings, Richard M. Cawthon, for the Health ABC study; Association Between Telomere Length, Specific Causes of Death, and Years of Healthy Life in Health, Aging, and Body Composition, a Population-Based Cohort Study. J Gerontol A BiolSci Med Sci 2009; 64A (8): 860-864. doi: 10.1093/gerona/glp061