سرولوژی

سرولوژی و تست های سرولوژی، یک نوع آزمایش خون به منظور بررسی آنتی بادی ها در خون است. انواع مختلفی از تست های سرولوژی وجود دارد که به تشخیص بیماری های مختلف کمک می کند. تمامی تست های سرولوژی یک وجه مشترک دارند و آن هم اهمیت دادن به پروتئین های موجود در سیستم ایمنی بدن است.
سیستم ایمنی بدن با تخریب عوامل بیگانه و خارجی که منجر به بروز بیماری می شوند، مسئول حفظ سلامت بدنی است.

دلایل انجام تست های سرولوژی

انجام تست های سرولوژی به تشخیص علت بروز بیماری و هم چنین فعالیت سیستم ایمنی کمک می کند.

آنتی ژن ها، موادی هستند که باعث تحریک پاسخ های ایمنی می شوند. این مواد می توانند از راه دهان و یا زخم های پوستی به بدن راه پیدا کنند. باکتری ها، قارچ ها، ویروس ها و انگل ها از جمله آنتی ژن ها هستند.

سیستم ایمنی با تولید آنتی بادی از بدن در برابر این آنتی ژن ها محافظت می کند. این آنتی بادی ها، ذراتی هستند که با اتصال به آنتی ژن ها مانع فعالیت آن ها می شوند. با انجام آزمایش خون، نوع آنتی بادی، آنتی ژن و هم چنین نوع عفونت نیز مشخص می شود.

در برخی موارد، بدن اشتباها بافت های سالم را بیگانه شناسایی می کند و آنتی بادی های غیر ضروری تولید می کند که چنین شرایطی، منجر به بروز اختلالات اتوایمیون (خود ایمن) خواهد شد. تست های سرولوژی به تشخیص این قبیل آنتی بادی ها و اختلال اتوایمیون کمک می کند.

تست های سرولوژی به تشخیص شرایط و بیماری های مختلف کمک می کنند، از جمله:

– تب مالت که توسط باکتری ایجاد می شود.
– آمیبیازیس که توسط انگل ایجاد می شود.
– سرخک که توسط ویروس ایجاد می شود.
– سرخجه که توسط ویروس ایجاد می شود.
– HIV
– سیفلیس
– عفونت های قارچی

انواع تست های سرولوژی

جهت انجام تست های سرولوژی، آزمایش خون ساده از بیمار گرفته می شود. از آن جایی که تنوع آنتی بادی ها زیاد است، تست های سرولوژی گوناگونی موجود است. از جمله:

تست آنتی بادی ها

این تست برای تشخیص آنتی بادی های موجود در سرم بیمار استفاده می‌شود. آنتی بادی ها پس از اینکه سیستم ایمنی بدن به آنتی‌ژن مشخصی واکنش نشان می‌دهد، تولید می‌شوند. این تست به تشخیص عفونت ها مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها و بعضی بیماری‌های ایمنی مانند التهاب مفاصل روماتوئید و HIV کمک می‌کند.

تست آگلوتیناسیون

در این تست، نمونه خون با آنتی‌ژن های مشخصی ترکیب می‌شود. اگر آنتی‌بادی‌های موجود در خون به آنتی‌ژن واکنش نشان دهند، ذرات خون با هم ترکیب می‌شوند و اگلوتیناسیون ایجاد می‌شود. این تست برای تشخیص برخی عفونت ها مانند تیفوئید، بورلیوز (لایم بورلیوز) و برخی بیماری‌های ایمنی مانند آرتریت روماتوئید استفاده می‌شود.

تست الایزا

این تست برای تشخیص آنتی‌بادی ها یا آنتی‌ژن ها در سرم بیمار استفاده می‌شود. در این تست، سرم بیمار با آنتی‌ژن یا آنتی‌بادی خاصی ترکیب می‌شود و سپس با استفاده از آنزیم های خاص، واکنشی شیمیایی رخ می‌دهد که باعث تغییر رنگ محلول می‌شود. این تغییر رنگ نشان دهنده حضور یا عدم حضور آنتی‌بادی یا آنتی‌ژن است.

تست Neutralization Test

این تست برای تشخیص و سنجش قدرت ضد ویروسی آنتی‌بادی‌ها استفاده می‌شود. در این تست، آنتی‌بادی‌های موجود در نمونه سرم بیمار با ویروس مورد نظر ترکیب می‌شوند. اگر آنتی‌بادی‌ها قادر به مهار ویروس باشند و اثر ضد ویروسی داشته باشند، ویروس توسط آنتی‌بادی‌ها غیرفعال می‌شود و این تغییر قابل مشاهده است.

تست فلوئورسنت مستقیم

در این تست، آنتی‌بادی‌های خاصی که به رنگ آماده شده و دارای خاصیت فلوئورسنت هستند، به آنتی‌ژن های مورد نظر متصل می‌شوند. اگر آنتی‌ژن ها در نمونه موجود باشند، فلوئورسنس به وجود می‌آید و مشاهده می‌شود. این تست برای تشخیص عفونت های ویروسی مانند ویروس هرپس ساده، ویروس آنفلوانزا و ویروس ریوی سینسیتیال (RSV) استفاده می‌شود.

این تست ها تنها برخی از تست های سرولوژی هستند و هنوز تست های دیگری نیز وجود دارد. هر تست سرولوژی معمولاً برای بیماری یا وضعیت سلامت خاصی استفاده می‌شود و نوع تست مورد استفاده بستگی به نیاز پزشک و مورد مطالعه دارد.

از دیگر انواع تست می توان موارد زیر را نام برد:

– پرسی پیتاسیون که با سنجش میزان آنتی بادی در مایعات بدن، میزان شباهت آنتی ژن ها را نشان می دهد.
– تست وسترن بلات که میزان وجود آنتی بادی ها در خون را با توجه به واکنش آن ها با آنتی ژن هدف نشان می دهد.

نتایج تست های سرولوژی

نتایج این تست عبارتند از:

نتایج نرمال

در صورتی که نتایج این تست طبیعی و نرمال باشد، نشان از آن است که بدن در واکنش به آنتی ژن ها، آنتی بادی تولید می کند. عدم مشاهده آنتی بادی به معنای عدم ابتلا به عفونت است.

نتایج غیر نرمال

وجود آنتی بادی در خون به معنای واکنش سیستم ایمنی به آنتی ژن در پی ابتلا به بیماری و یا عفونت در گذشته است.
وجود آنتی بادی هم چنین می تواند به معنای ایمن بودن بدن در برابر یک و یا چند آنتی ژن باشد. بدین معنا که در صورتی که فرد در آینده در معرض این آنتی ژن قرار بگیرد، به بیماری و یا عفونت مبتلا نخواهد شد.

بعد از انجام تست های سرولوژی چه باید کرد؟

مراقبت بعد از انجام تست های سرولوژی به نوع آنتی بادی که تشخیص داده شده و هم چنین ماهیت سیستم ایمنی بستگی دارد.

آنتی بیوتیک و یا سایر داروها به درمان عفونت کمک می کنند. حتی در صورتی که نتیجه تست طبیعی و نرمال باشد، تست های بیشتر جهت اطمینان از عدم وجود عفونت انجام خواهد شد.

باکتری ها، ویروس ها، انگل ها و قارچ ها به مرور زمان تکثیر می یابند و بیشتر می شوند و سیستم ایمنی در واکنش به آن ها، آنتی بادی های بیشتری تولید می کند.
نتایج تست هم چنین وجود آنتی بادی های مرتبط با شرایط مزمن مانند اختلالات اتوایمیون را نیز نشان می دهد.

سوالات متداول سرولوژی

در نهایت بدانید که…

تست سرولوژی با استفاده از آنتی بادی‌ها یا آنتی ژن‌ها در نمونه‌های خونی یا سرم بیمار، عفونت‌ها و وضعیت سلامتی را تشخیص می‌دهد. این تست‌ها در تشخیص بیماری‌ها، بررسی واکنش بیمار به درمان و بررسی وضعیت ایمنی بدن در برابر ویروس‌ها و عفونت‌ها مؤثر هستند. آنتی‌بادی‌ها و آنتی‌ژن‌ها توسط تست‌های الایزا، آگلوتیناسیون، فلوئورسنت مستقیم و وسترن بلات شناسایی می‌شوند.